معرفی گرایشهای رشته پزشکی برای ادامه تحصیل
متخصص بیهوشی، پزشک متخصصی است که در مدیریت درد، بیهوشیهای جراحی، انواع بیحسیها و مراقبتهای ویژه مهارت دارد. او ارزیابیهای قبل از عمل و درمان بیماران در شرایط خاص را نیز بر عهده دارد. برخی از این موارد، عبارتند:
- مدیریت دردهای مزمن
- احیای قلبی و ریوی
- مدیریت و درمان بیماران بسیار بدحال یا آسیب دیده در بخش مراقبتهای ویژه
طول دوره تخصص بیهوشی 4 سال است و فلوشیپهای آن عبارتند از:
- بیهوشی قلب
- درد در بیهوشی
- بیهوشی پیوند اعضای داخل شکم
- بیهوشی کودکان
- بیهوشی مغز و اعصاب
- طب تسکینی
با توجه به اینکه در هر نوع عمل جراحی، متخصص بیهوشی و دستیار او باید حضور داشته باشند، میتوان گفت نیاز به این شغل تقریبا دائمی است . از آنجایی که تکنولوژی در این حوزه به سرعت در حال گسترش است، داروها، دستگاهها و تجهیزات جدیدی در حوزه بیهوشی به بازار ارائه میشود که هر روز استرس و ریسک این شغل را پایین تر آورده و ایمنی آن را بالاتر میبرد. به طور کلی گفتهها حاکی است متخصصان بیهوشی درآمدهای متفاوتی از متوسط تا عالی دارند.
رشته تخصصی بیماریهای پوست یک رشته تخصص بالینی است که به اختلالات و بیماریهای پوست، مخاط، مو و ناخنها و تعدادی از بیماریهای آمیزشی میپردازد. متخصصین پوست با گستره وسیعی از بیماریها شامل آکنه، زگیل، درماتوزهای التهابی، کانسرهای پوست، بیماریهای اتوایمیون، درماتوزهای شغلی و درماتیتهای تماسی، سر و کار دارند. روشهای درمانی در این رشته از اقدامات جراحی (از قبیل برداشتن ضایعات، اسکلروتراپی، جراحی لیزری، لیپوساکشن، کاشت مو و درمانهای تقویت بافت) تا اقدامات مراقبتی از پوست سالم، پیشگیری از بیماریهای پوستی و درمان پیری پوست متفاوت است.
طول دوره تخصص پوست، 4 سال و تنها فلوشیپ آن در حال حاضر، آسیبشناسی پوستی (درماتوپاتولوژی) است.
به لطف توجه زیاد مردم، در عصر حاضر، به زیبایی پوست و مو و انجام عملهای زیبایی، برای پزشک متخصص پوست، درآمد بسیار خوبی پیشبینی میشود. هرچند در سالهای اخیر، عده زیادی از دانشآموختگان رشتههای دیگر نیز با انگیزه کسب درآمد، وارد این رشته شدهاند و پس از گذراندن دورههای کوتاه ۳ ماهه مراقبت از پوست، در بعضی از امور زیبایی، از قبیل تزریق بوتاکس، مشغول فعالیت هستند. این قبیل دخالتها در این رشته، آینده شغلی آن را تحت تاثیر قرار میدهد. اما از نظر اجتماعی، یک متخصص پوست، همواره از موقعیت خاص و مطلوبی برخوردار است.
سرطان پوست کشنده
رشته رادیولوژی، یک رشته تخصص بالینی است که دربرگیرنده مجموعه ای از روشهای تصویربرداری تشخیصی و مداخله ای پزشکی یا تفسیر آنهاست. ابزارهای کلی یک رادیولوژیست عبارتند از: اشعه ایکس، امواج فراصوت، امواج مغناطیسی و سایر انواع انرژیهای تشعشعی.
طول این دوره تخصص، 4 سال است و از بین فلوشیپهای آن، میتوان به رادیولوزی زنان و رادیولوزی مداخلهای، اشاره کرد.
دانش رادیولوژی تشخیصی، در سالهای اخیر بسرعت پیشرفت کرده و امکانات تشخیص پزشکی را به طور غیرقابل تصوری به پیش رانده است. همچنین رادیولوژی مداخلهای، در تشخیص و درمان بیماران، اندیکاسیونهای بسیاری پیدا کرده است که هر روز در حال پیشرفت و توسعه هستند. از این رو نیاز به متخصصین این رشته هر روز بیشتر میشود. به نظر میرسد، هنوز، این رشته در ایران، بازار کار خوبی داشته باشد. البته اخیرا با توجه به افزایش ظرفیت رزیدنتی این رشته و همچنین ورود رشتههای دیگر در حیطه کاری آن، به خصوص سونوگرافی، نگرانیهای در بین رادیولوژیستها، از نظر آینده این حرفه، به وجود آمده است. در حال حاضر، این رشته جزو رشتههای پردرآمد پزشکی در ایران به شمار میرود.
شکستگی دست
طب اورژانس، یک تخصص بالینی است که به ارزیابی، احیاء، تثبیت، تشخیص و مراقبت از بیماران اورژانس میپردازد. این رشته تخصصی، یک رشته پرفشار، با سرعت بالا و با تنوع زیاد است که دربرگیرنده اطلاعات علوم پایه و دانش بالینی لازم و مهارتهای مناسب جهت تشخیص، تصمیمگیری و درمان بیماران مراجعه کننده به اورژانس است.
همچنین، مدیریت بخش اورژانس و حوادث غیرمترقبه، از دیگر وظایف پزشک اورژانس، به شمار می رود. متخصص این رشته، همچنین باید بتواند به عنوان عضوی مؤثر از تیم پزشکی با متخصصان رشتههای دیگر و نیز نظام اورژانس پیش بیمارستانی، همکاری کند.
طول دوره آموزش در این رشته ۳۶ ماه است. نکات منفی که ممکن است در حین تحصیل و کار، موجب ایجاد نارضایتی پزشکان شود، عبارتند از: استرس زیاد در محل کار، شبکاریهای زیاد، عدم تداوم مراقبت از بیمار و برخورد نامناسب بیماران نگران و وحشتزده. از نکات منفی دیگر میتوان به کار فقط در بیمارستان و درمانگاه اشاره کرد. برای متخصصان طب اورژانس، عملا امکان مطبداری وجود ندارد.
اما با توجه به نوپا بودن این رشته و نیاز همه بیمارستانها به متخصص طب اورژانس، به نظر میرسد متخصصین این رشته، آینده شغلی خوبی داشته باشند. بازار کار این رشته حتی در شهرهای بزرگ نیز هنوز اشباع نشده است و جزو معدود رشتهها از این منظر، محسوب میشود.
بخش اورژانس، تقریبا همیشه پر از صحنههای دلخراش است.
رشته جراحی عمومی، شاخه ای از علوم پزشکی است که به درمان بیماریهای قسمتهای مختلف بدن انسان، با تکیه بر استفاده از روشهای جراحی میپردازد. تأکید این رشته، کار بـر روی تروماهـا، بیماریهـای دسـتگاه گـوارش، شکم، گردن، غدد درون ریز، عروق محیطی، نسوج نرم و پستان است. طول دوره جراحی عمومی «چهار سال» است و برخی از مهمترین فلوشیپهای آن عبارتند از:
- جراحی عروق
- جراحی درون بین (لاپاراسکوپی)
- جراحی گوارش تحتانی (کولورکتال)
- جراحی سرطان
تا کنون اقدام جامعی در خصوص بررسی تعداد متخصصین مورد نیاز، صورت نگرفته است. اما گفتهها حاکی از آن است که با توجه به تخصصی و فوق تخصصی شدن جراحی، وضعیت جراحان عمومی، مانند گذشته نیست. به طوری که نبودن امنیت شغلی و مسائل مالی، جز مشکلاتی است که جراحان، معمولا از آن نام میبرند.
جراحی قلب باز
بیماریهای داخلی، یک رشته تخصصی بالینی پزشکی است که دانش آموختگان آن با کسب دانش، مهارت، نگـرش و رفتارهـای لازم، در جهت پیشگیری، ارزیابی، تشخیص، مراقبت، درمان و پیگیری بیماریهای داخلی اقدام میکنند. طول این دوره تخصص، چهار سال است و فوق تخصصهای مشتق از آن عبارتند از:
- بیماریهای غدد درون ریز
- بیماریهای گوارشی
- بیماریهای کلیه
- بیماریهای مفاصل و بافت همبند
- بیماریهای خون و انکولـوژی
- بیماریهـای ریـه
- بیماریهای قلب و عروق
با راه اندازی رشتههای فوق تخصصی و نبود یک سیستم ارجاع در نظام بهداشتی درمانی کشور، وضـعیت نامناسـبی از نظـر آمـوزش طـب داخلی عمومی و جایگاه یک متخصص داخلی در این سیستم ایجاد شده است. از این رو به نظر میرسد آینده شغلی این متخصصین، به خصوص در شهرهای بزرگ، وضعیت مناسبی نخواهد داشت. اما برای رشتههای فوق تخصصی این رشته، وضعیت کاملا متفاوت است و هنوز تعداد زیادی مورد نیاز است.
کلیه پلی کیستیک
بیماریهای مغز و اعصاب، یک رشته تخصصی بالینی پزشکی است که به بیماریهای سیستم عصبی، شامل اختلالات مغز، نخاع، اعصاب محیطی و همچنین عضلات میپردازد. بخش زیادی از کار یک نورولوژیست، مشاوره است، اما میتواند به عنوان پزشک اولیه بیمار نیز باشد. اصلیترین فلوشیپهای این رشته عبارتند از:
- پزشکی خواب
- مالتیپل اسکلروز (MS)
با توجه به نیاز موجود و بازار کار فعلی این رشته، به نظر میرسد در آینده، همچنان فرصتهای شغلی خوبی در انتظار این متخصصین باشد.
رشته جراحی مغز و اعصاب، یک شاخه تخصصی بالینی از علوم پزشکی است که فراگیرندگان آن، در زمینههای مربوط به مشکلات سیستم عصبی مرکزی، محیطی، سیستم عصبی خودکار، جمجمه، ستون فقرات و سایر ساختارهای حمایت کننده آن، به مطالعه میپردازند و در جهت تشخیص، درمان جراحی، غیر جراحی، مراقبت و بازتوانی انواع بیماریهای مربوط به آنها اقدام میکنند.
میلومننگوسل
طول آموزش در این دوره ۵ سال است. این رشته، دربرگیرنده یکی از سختترین دورههای رزیدنتی است و فلوشیپهای آن عبارتند از:
- فلوشیپ جراحی قاعده جمجمه
- فلوشیپ استریوتاکسی و فانکشنال
- فلوشیپ رادیولوژی مداخلهای (اینترونشن)
- فلوشیپ اطفال
- فلوشیپ ستون فقرات
- فلوشیپ جراحی عروق
جراحی مغز و اعصاب، جز رشتههای پردرآمد پزشکی و البته سخت به حساب میآید. در خصوص وضعیت استخدام این جراحان، اطلاعات دقیقی در دسترس نیست. اما طبق برخی گفتههای غیر رسمی، به نظر میرسد تعداد جراحان، مخصوصاً در شهرهای بزرگ، به نسبت بیماران موجود، در حد استاندارد جهانی است. در اکثر شهرهای کوچک، جراح متبحر و متخصص یا وجود ندارد یا بسیار کم است. بنابراین در کنار برخی از سختیهای زندگی در این شهرها، فرصت شغلی زیادی در این مناطق برای آنها وجود دارد.
رشته زنان و زایمان، یک رشته تخصصی بالینی است که به پیشگیری، تشخیص، درمان و پیگیری بیماریهای زنان میپردازد. این رشته، ترکیب دو حیطه تخصصی است: obstetrics، که تمرکز آن مراقبت زنان قبل، حین و بعد از زایمان است، و gynecology، که به تشخیص و درمان بیماریهای دستگاه تولیدمثل زنان و بیماریهای پستان میپردازد. طول آموزش در این دوره ۴ سال است. در ایران، این رشته فقط ورودی خانم میگیرد. فلوشیپهای این دوره عبارتند از:
- انکولوژی زنان
- نازایی و ناباروری
- پریناتولوژی
- اختلالات کف لگن در زنان
- لاپاراسکوپی (جراحی درونبین زنان)
با توجه به افزایش رشد جمعیت، که به دلیل افزایش موالید زنده در سالهای اخیر بوده است، به نظر میرسد نیاز به متخصص زنان و زایمان، روز به روز بیشتر میشود. نیاز فعلی کشور نیز، نشان دهنده فرصتهای شغلی زیادی برای این متخصصین است.